Στο θέατρο της οδού Εκάτης, στην Κυψέλη, η Βαλεντίνη Λουρμπά, ανεβάζει αυτό το έργο του Σουηδού Α. ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ (1849-1912). Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό ψυχολογικό μονόπρακτο. Έχουμε δύο πρόσωπα που συγκρούονται ανελέητα το ένα με το άλλο. Και δεν προκύπτει αυτό από άμεσες διαφωνίες σε αντικειμενικό ζήτημα καθημερινότητος. Εδώ εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας μια αντιδικία σκληρή, που εκφράζει ένα χάος ψυχής, δυο χαρακτήρες τελείως αντίθετους, όμως ταυτόσημους σε σκληρότητα και αναλγησία. Δεν είναι λαϊκοί τύποι. Πρόκειται για πρόσωπα μέσου κοινωνικού επιπέδου. Γι΄αυτό και η δυνατότητά τους να κάνουν λεπτομερειακές ψυχολογικές παρατηρήσεις η μία στην άλλη. Μόνο που οι παρατηρήσεις αυτές, εκφράζουν την ψυχική τυραννία.
Βρίσκονται προσωρινά στο ίδιο σπίτι και έχουν υποχρεωτική επικοινωνία. Δεν τους απασχολεί στη συζήτηση ο έρωτας. Δεν μιλούν για το ντύσιμό τους ή για τον κόσμο της πόλεως ή για άντρες, ή έστω για άλλες γυναίκες. Νευρωτικές και οι δύο, ασυναίσθητα και ασυνείδητα συγκρούονται μη ξέροντας ακριβώς γιατί. Εκφράζουν την σκοτεινή άβυσσο που έχουνε μέσα τους.
Οι ηρωίδες του Στρίντμπεργκ δεν εκτονώνονται καθόλου. Συγκρούονται σκληρά, αλλά χωρίς ύβρεις.
Η παράσταση παρακολουθείται με τρομερό ενδιαφέρον από το κοινό. Η σκηνοθεσία της Βαλεντίνης Λουρμπά, έχει επιτύχει να εκφράζει αυτό το πάθος της ψυχικής ταραχής με πολύ σπαρταριστό, οργιαστικό θα έλεγα μένος. Οι δύο ηθοποιοί εκφράζουν με την κίνησή τους στη σκηνή και την ένταση του λόγου, όλη αυτή την ακαταμάχητη νεύρωση και οξύτητα που απαιτεί ο ρόλος. Όμως η κάθε μία ηρωίδα προβαίνει και σε αξιόλογους αυτοχαρακτηρισμούς.
Λέει λ.χ. η Χ: "Όλοι έχουμε κλέψει και έχουμε πει ψέματα"
Ο Στρίντμπεργκ, μεταφέρει τις ψυχικές του δονήσεις πολύ αξιόλογα, στο θαυμάσιο αυτό μικρό αριστούργημα "Παρίας".
Η αφηγήτρια ηρωίδα Χ, τονίζει σε ερώτηση της ηρωίδας ψ ότι δεν είναι Χριστιανή, γι' αυτό δεν πρεσβεύει την Συγνώμη, αλλά την τιμωρία. Αυτή η άποψη μιας ηρωίδος, στα τέλη του 19ου αιώνα που γράφεται το έργο, δεν θα μπορούσε να δημοσιευθεί σε θεατρικό έργο. Σήμερα βέβαια δεν υπάρχει καμία δυσκολία για κάτι τέτοιο.
Ας επανέλθουμε όμως στην παραστατική διαδικασία, όπου βλέπουμε ότι η συγκρουσιακή βάση των δύο ηρωίδων, είναι ήδη εκρηκτική, αν και δεν έχει φτάσει ακόμα στο κατακόρυφο. Εδώ παρασύρεται η ψ και περιγράφει πως έκανε την πλαστογραφία και καταδικάστηκε σε φυλάκιση. Συγκεκριμένα αρχίζει με αυτήν την ενδιαφέρουσα διερώτηση:
"Είναι αυτό αποτέλεσμα μιας υπνωτικής υποβολής; (...) Τελικά πήρα την αμετάκλητη απόφαση να πλαστογραφήσω".
Επομένως, ομολογεί και παραδέχεται το εσωτερικό κόστος της Αμαρτίας, παρ' όλη την νεύρωση από την οποία κατέχεται. Υποθέτω ότι κάνει ψυχολογικό λάθος ο Στρίντμπεργκ. Διότι αθωώνει τις ψυχές τους από τις ενοχές. Όμως τις παρουσιάζει σφοδρά νευρωτικές. Πώς τότε η Χ λέει πως σκότωσε, αλλά δεν έχει την παραμικρή τύψη; Και πως η Ψ λέει πως επρόκειτο για ασυνείδητη παρόρμηση όταν πλαστογραφούσε; Η δράση όμως και η συμπεριφορά και των δύο ηρωίδων, δείχνει ότι οι τύψεις και τα κόμπλεξ, έχουν οπωσδήποτε σκοτεινιάσει ακόμη περισσότερο, τον ήδη σκοτεινό εσωτερικό τους κόσμο.
Όταν λοιπόν ισχυρίζονται ότι δεν έχουνε τύψεις σκοτώνοντας, ή ότι πλαστογράφησαν από αθώα εσωτερική παρόρμηση, κοροϊδεύουν τον εαυτό τους, δικαιολογώντας άκριτα τις πράξεις τους.
Αυτές όλες τις τόσο ενδιαφέρουσες ψυχικές αντιφάσεις τις απέδωσαν θαυμάσια οι δυο ηθοποιοί του θεάτρου Εκάτη. Έχουμε απολαύσει μια ζωντανή, σπαρταριστή ψυχολογική σύγκρουση, που φθάνει σε θανάσιμη οξύτητα.
Γιάννης Κυριακάκος
